Sunʼiy intellekt va data analiz texnologiyalarini turli sohalarga joriy qilish
Assalomu alaykum yaxshimisiz. Hozirgi kunda mamlakatimiz uchun eng kerakli loyihalardan biri: Sun’iy intellekt (AI) va data-analiz texnologiyalarini turli sohalarga joriy qilish zarur deb oʻylayman. 1. Muammo: O‘zbekistonda texnologik rivojlanish bo‘yicha quyidagi muammolar mavjud: Malakali kadrlar yetishmovchiligi – Sun’iy intellekt va data-analiz sohasida mutaxassislar soni yetarli emas. Ko‘plab kadrlar xorijga ketmoqda. Texnologik infratuzilma zaifligi – Ko‘plab tashkilotlarda AI va data-analiz tizimlarini joriy qilish uchun zarur texnik bazalar yetarli darajada rivojlanmagan. Ma’lumotlar yetishmasligi va sifati – Soha uchun zarur bo‘lgan katta ma’lumotlar (big data) to‘planmagan yoki to‘plangan ma’lumotlarning sifati past. Moliyalashtirish muammolari – Innovatsion texnologiyalarni joriy qilish uchun startaplar va tadqiqot loyihalariga mablag‘ yetarli emas. Huquqiy baza kamchiliklari – Sun’iy intellektni boshqarish va qo‘llash bo‘yicha aniq qonunchilik mavjud emas. 2. Taklif: AI va data-analiz texnologiyalarini turli sohalarga joriy qilish uchun quyidagi takliflar amalga oshirilishi mumkin: Ta’limni rivojlantirish: Sun’iy intellekt va data-analiz bo‘yicha universitetlarda maxsus yo‘nalishlarni ochish. Xorijiy universitetlar bilan hamkorlikda o‘quv dasturlarini tashkil qilish. Maktab va kollej darajasida dasturlash va ma’lumotlarni tahlil qilishni o‘rgatadigan dasturlarni kiritish. Infratuzilmani yaxshilash: Ma’lumot markazlari (data centers)ni barpo etish va ulardan milliy miqyosda foydalanishni yo‘lga qo‘yish. Katta hajmdagi ma’lumotlarni saqlash va ulardan samarali foydalanish uchun platformalar yaratish. Xususiy va davlat sektori hamkorligi: Davlat organlari va xususiy sektorni AI loyihalarida birlashtiradigan platformalar tashkil qilish. Soliq imtiyozlari orqali AI startaplarini qo‘llab-quvvatlash. Huquqiy asoslarni mustahkamlash: Sun’iy intellektni boshqarish bo‘yicha milliy strategiyani ishlab chiqish. AI yordamida to‘plangan ma’lumotlarning xavfsizligini ta’minlash uchun qonunlar qabul qilish. Texnologik yechimlarni rivojlantirish: AI yordamida qishloq xo‘jaligi, sog‘liqni saqlash, ta’lim, transport va sanoatni raqamlashtirish. AI asosida biznes-jarayonlarni optimallashtirish va samaradorlikni oshirish. 3. Amalga oshirish mexanizmi: AI va data-analizni turli sohalarga joriy qilish quyidagi bosqichlarda amalga oshirilishi mumkin: Boshlang‘ich bosqich: Milliy AI strategiyasini ishlab chiqish va uni tasdiqlash. AI va data-analiz bo‘yicha malaka oshirish markazlarini tashkil qilish. AI dasturlarini davlat xizmatlarida joriy qilish uchun pilot loyihalarni amalga oshirish. O‘rta muddatli rejalar: Xorijiy investorlarni AI sohasiga jalb qilish va davlat-xususiy sheriklikni rivojlantirish. Sun’iy intellekt bo‘yicha milliy platformalarni ishlab chiqish (masalan, sog‘liqni saqlash uchun AI-diagnostika tizimlari). AI infratuzilmasini qishloq joylarda ham rivojlantirish. Uzoq muddatli rejalar: Sun’iy intellektni joriy qilish orqali milliy iqtisodiyotning raqobatbardoshligini oshirish. Eksport qilinadigan AI mahsulotlari va xizmatlarini rivojlantirish. AI texnologiyalarini rivojlantirishda mintaqaviy yetakchilikni qo‘lga kiritish. Sun’iy intellekt va data-analiz texnologiyalarini rivojlantirish orqali mamlakatimizning iqtisodiy va ijtimoiy sohalarini jadal raqamlashtirish, samaradorlikni oshirish va innovatsion taraqqiyotga erishish mumkin. Bu nafaqat milliy rivojlanish, balki mintaqaviy yetakchilikni ham mustahkamlashga xizmat qiladi.
